Klimaatbericht

De graadmeter voor klimaatverandering

16 oktober 2017

De verandering van de wereldgemiddelde temperatuur is een belangrijke maat voor klimaatverandering. Hoe komen we tot een goede schatting van deze temperatuur?

Het is belangrijk om voor zoveel mogelijk plekken ter wereld goede metingen te hebben. In Nederland en andere bevolkte gebieden wordt de temperatuur waargenomen op officiële meetvelden. Deze waarnemingen worden aangevuld met onder meer satellietmetingen vanuit de ruimte en metingen vanaf boeien in de oceaan. Uit de verzamelde data wordt vervolgens de wereldgemiddelde temperatuurafwijking ten opzichte van een referentieperiode berekend.

Verschillende instituten doen zulke berekeningen. Ieder instituut maakt zijn eigen keuzes hoe men het best om kan gaan met gebieden met weinig of geen metingen. Ondanks de verschillende methodes en verschillen in gebruikte metingen, liggen de berekende wereldgemiddelden dichtbij elkaar (Figuur 1).

Om uitspraken te kunnen doen over klimaatverandering is een historische tijdreeks nodig. Deze wordt berekend uit oude metingen, op dezelfde manier als hierboven beschreven (Figuur 1). Het aantal meetstations was vroeger echter veel kleiner dan nu, met name op het Zuidelijk halfrond, in de poolgebieden en boven oceanen (Figuur 2). Hierdoor is de onzekerheid in de berekeningen voor vroegere tijden groter dan voor nu.

Natuurlijk kunnen we niet terug in de tijd om extra metingen te doen. Wel wordt wereldwijd samengewerkt aan het digitaliseren van oude weerarchieven. Zo krijgen we een steeds beter beeld van de wereldgemiddelde temperatuur in het verleden en daarmee beter inzicht in klimaatverandering van nu.

 

KNMI-klimaatbericht door Karin van der Wiel

 

Figuur 1: Wereldgemiddelde temperatuur van 1850 tot 2016 (afwijking ten opzichte van de periode 1961-1990). Verschillende datasets worden weergegeven. Bron: UK MetOffice.
Figuur 1: Wereldgemiddelde temperatuur van 1850 tot 2016 (afwijking ten opzichte van de periode 1961-1990). Verschillende datasets worden weergegeven. Bron: UK MetOffice.
Figuur 2: Temperatuurafwijkingen ten opzichte van 1961-1990, witte gebieden hebben te weinig metingen. Bron: HadCRUT4, Met Office en Climatic Research Unit.
Figuur 2: Temperatuurafwijkingen ten opzichte van 1961-1990, witte gebieden hebben te weinig metingen. Bron: HadCRUT4, Met Office en Climatic Research Unit.

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Groeiseizoen start eerder en eindigt later

    Ook dit jaar ontwaakte de natuur weer vroeg uit haar winterslaap door de hoge temperaturen in feb...

    01 mei 2024 - Klimaatbericht
  2. April was extreem nat, vrij warm en aan de sombere kant

    Gemiddeld was april met een temperatuur van 10,8°C tegen 9,8°C normaal, warm. Maar de maand was o...

    30 april 2024 - Nieuwsbericht
  3. De klimaatstreepjescode van Koning Willem-Alexander

    Zaterdag viert Koning Willem-Alexander zijn 57ste verjaardag. Hoe is het klimaat tijdens zijn lev...

    24 april 2024 - Klimaatbericht
  4. Europa was in 2023 uitzonderlijk warm en nat

    Het jaar 2023 was – wederom – een jaar vol extremen in Europa; één van de natste jaren in de meti...

    22 april 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten